මෑතක දී, වචන මත පදනම් වුණු ඔන්ලයින් ක්‍රීඩාවක් ලොව කැළඹූ අතර, මේ වන විට නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස් එය හෙළි නොකළ ඉලක්කම් 7ක මිලකට මිල දී ගෙන තිබේ.
අකුරු පහේ වචනයක් උපරිම අවස්ථාවන් හයක් තුළ දී අනුමාන කිරීමට අභියෝග කරන Wordle නමැති මෙම ක්‍රීඩාව, එහි සරල සංකල්පය නිසාම විශාල පිරිසකයේ සිත් දිනාගත්තේ ය.
එය නිපැයූ නිව් යෝර්ක්හි වෙසෙන ජොෂ් වෝර්ඩ්ල් පවසා ඇත්තේ, පසුගිය වසරේ ඔක්තෝම්බර් මාසයේ දී ඔහුගේ ක්‍රීඩාව එළිදැක්වූ දා පටන් එයට ලැබුණු ප්‍රතිචාරයෙන් ඔහු පුදුමයට පත්වූ බව යි.
“වර්ඩ්ල් දියත් කළ දා සිට එය ක්‍රීඩා කළ සෑම කෙනෙකුගේම ප්‍රතිචාරය ගැන මම පුදුමයට පත් වෙලා ඉන්නේ,” ඔහු ට්විටර්හි සටහන් කළේ ය. “මේ ගේම් එක තනි කෙනෙක් ගැන හිතලා හැදුවත්, මම හිතුවෙවත් නැති තරමට ඒක ගොඩක් දෙනෙක් අතර ජනප්‍රිය වුණා.”
ඔහුගේ වාසගමින් නම් ලැබූ Wordle ක්‍රීඩාව, ඔහුගේ පෙම්වතිය වූ පලක් ෂා වෙනුවෙන් සැකසුනකි. ඇය කොවිඩ් හුදෙකලා සමයේ දී කාලය ගෙවා ගැනීමට වචනාශ්‍රිත ක්‍රීඩාවන්හි යෙදීමට පෙළඹ සිටියා ය.
මිතුරන් සහ පවුලේ අයගෙන් හොඳ ප්‍රතිචාර ලැබීමෙන් පසුව, මින් මාස තුනකට පෙර ඔහු එය ප්‍රසිද්ධියට පත්කර තිබිණි. දැන් එය ලොව පුරා මිලියන ගණනක පරිශීලකයින්ට හිමිකම් කියන අතර, සියල්ලෝම දෛනිකව ඒ හරහා ලැබෙන ප්‍රහේලිකාව සම්පූර්ණ කිරීමට පිවිසෙති.
Wordleහි සාර්ථකත්වය හමුවේ එය අනුකරණය කරමින් විවිධ භාෂාවලින් ක්‍රීඩාවන් නිමැවෙමින් පවතින නමුත්, එහි ඔය කියනා තරම් ඇති විශේෂත්වය කුමක්ද?
ශෙයාර් කිරීම
මුම්බායිහි වෙසෙන කතුවරියක් සහ මාධ්‍යවේදිනියක් වන අනින්දිතා ඝෝස් පවසන්නේ, “මම උදේට කන වෙලාවලට මගේ ලකුණු ගාණ නිව් යෝර්ක්වල ඉන්න මගේ සහෝදරයා එක්ක ශෙයාර් කරනවා” කියා යි. “අලුත් ප්‍රහේලිකාවක් වැටෙන්නේ රෑ දොළහට නිසා එයාට රෑට ඇහැරිලා ඉන්න වෙනවා කියලා එයා මට අවලාද කියනවා”
ඡායාරූප මූලාශ්‍රය,ANINDITA GHOSE
“අපි දෙන්නා සමීප යි, ඒත් ප්‍රහේලිකාව දිනපතා ශෙයාර් කරන එකෙන් අපිට අලුත් තරගකාරී බැඳීමක් ඇති වුණා.”
“උත්සාහයන් හයකින් දිනන්න පුළුවන් නිසා පරාජය වෙන ප්‍රමාණය අඩු යි. ඒත් තමන් ජයග්‍රහණය කරන්න වෙනත් කෙනෙක් පරාජය වෙන්න අවශ්‍ය නැහැ.”
මේ හා සමානව, හොංකොංහි ජීවත් වන බ්‍රිතාන්‍යයේ උපන් ගුරුවරයෙකු වන සෑම් ලේක් පවසන්නේ ඔහුගේ මිතුරන් අතර ක්‍රීඩාව “හොඳටම අල්ලලා ගිහින්” බව යි.
“දිනපතාම ගොඩක් කට්ටිය තමන්ගේ ලකුණු ශෙයාර් කරනවා. එච්චරට ඒක ප්‍රසිද්ධ යි. ඒ වගේම මං හිතන්නේ 100%ක්ම සෙල්ලම් කරනවා ඇත්තේ ගේම් එකේ ඉංග්‍රීසි වර්ෂන් එක කියලා,” ඔහු පවසයි.
සෑම් භාෂාවන් කීපයකටම නිපුණ අතර, ලොව පුරා සිටින මෘදුකාංග සංවර්ධකයින් තම තමන්ගේ මව් භාෂාවන්ගෙන් සාදන ලද Wordleහි විවිධ අනුවාදයන් ක්‍රීඩා කිරීමට ඔහු උත්සාහ කර ඇත.
ඔහු ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් මෙන්ම ස්වීඩන්, මැන්ඩරින්, සහ කොරියානු භාෂාවලින් ද ක්‍රීඩා කිරීමට උත්සාහ දරා ඇත. නමුත් ඒවායින් ලැබී ඇත්තේ විවිධ මට්ටමේ සාර්ථකත්වයන් ය.
“ස්වීඩන් භාෂාවට ස්වර අකුරු නවයක් නොතිබුණා නම් ඒක ලේසි වෙන්න තිබුණා. චීන භාෂාවේ එක නම් වෙනස් සැකසුමක් තියෙන්නේ, මොකද අකුරු පහක වචන අඩු යි වගේම වචන 2ක් හදන්න වෙනවා,” ඔහු පැහැදිලි කරයි.
ගෝලීය අනුවාද
ඉංග්‍රීසි අනුවාදයේ සාර්ථකත්වය නිසා, මෘදුකාංග සංවර්ධකයින් ඔවුන්ගේ නිදහස් කාලය තුළ විවිධ අනුවාදයන් සෑදීමට පෙළඹීම පුදුමයක් නොවේ.
මෙම ලිපිය ලියන අවස්ථාව වන විට, එක්තරා ලැයිස්තුවකින් දක්වන්නේ එම ක්‍රීඩාවේ ප්‍රභේද 222ක් භාෂා 79කින් සෑදී ඇති බව යි.
ඉන්දියාවේ චෙන්නායිහි මෘදුකාංග නිර්මාණ ශිල්පියෙකු වන පී සංකර්, අවස්ථා හයේ සීමාව සම්පූර්ණයෙන්ම ඉවත් කරමින් ක්‍රීඩාවේ දෙමළ අනුවාදයක් සකස් කළේ ය.
දෙමළ භාෂාවේ ස්වර 12ක් සහ ව්‍යාංජනාක්ෂර 18ක් ඇති අතර, ඒවා ඒකාබද්ධ වූ විට සංයුක්ත සංකේත 200කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් ලැබේ. එනිසා උත්සාහ හයකින් නිවැරදි පිළිතුර අනුමාන කිරීම දුෂ්කර ය.
“කට්ටිය මට එයාලාගේ ලකුණු එවනවා. සමහර අය ලකුණු 70 සිට 80 දක්වා ලබාගන්නා බව මම දැකලා තියෙනවා,” සංකර් බීබීසීයට පැවසීය.
“මම මුලින් ඒක හැදුවේ ඉංග්‍රීසියෙන් ඉගෙන ගන්න නිසා දෙමළ භාෂාව හොඳින් කතා නොකරන මගේ නව හැවිරිදි දුව වෙනුවෙන්.”
“එයා දැන් අම්මා සහ ආච්චි එක්ක අලුත් දෙමළ වචන ඉගෙන ගනිමින් කාලය ගත කරනවා, ඒ නිසා මේක මට සාර්ථක යි කියලා මම දකින්නේ.”
සංකර් සිතුවේ ඔහුට ක්‍රීඩකයින් පස්හයදෙනෙකුට වඩා නොලැබෙනු ඇති බව නමුත්, දැන් දිනකට 1,500ක් පමණ ඔහුගේ ක්‍රීඩාවේ යෙදෙයි.
ඔහු වසර ගණනාවක් තිස්සේ විනෝදාංශයක් ලෙස දෙමළ හෝඩිය පිළිබඳ මෘදුකාංගයක් සකසමින් සිටි අතර, Wordle ලොව පුරා ප්‍රසිද්ධ වූ විට ඔහුගේම අනුවාදයක් සෑදීමට අවශ්‍ය දෑ ඔහු සතුවිය.
“මට ඒක වේගයෙන් හදන්න පුළුවන් වුණා. මොකද මම ඒ වෙද්දිත් ලියලා තිබුණු කෝඩ් එක මට එහෙමම භාවිතා කරන්න පුළුවන් වුණා. නැත්නම් ඒකට සති කිහිපයක් ගතවෙන්න තිබුණා,” ඔහු පැහැදිලි කරයි.
“පටන් ගනිද්දි මගේ අරමුණ වුණේ විනෝදජනක දෙයක් කරන එක යි. ඒ නිසා ඒක දිගටම එහෙමම තියේවි. අනිත් අයත් අලුත් වචන එවන නිසා මටත් සෙල්ලම් කරන්න පුළුවන්.”
උගැන්වීමට ඇති ආශාව
ඒ හා සමානව, හොංකොං අධ්‍යාපන විශ්වවිද්‍යාලයයේ වාග් විද්‍යාව පිළිබඳ සහකාර මහාචාර්යවරයෙකු වන ලෞ චාක්-මිංට, Wordleහි ජ්‍යුට්පිං අනුවාදය (රෝමානු හෝඩිය භාවිතා කරමින් කැන්ටනීස් භාෂාවෙන් ලිවීම) නිර්මාණය කිරීමේ දී වසර ගණනාවක් ඔහු සතුව තිබූ කැන්ටෝනියානු භාෂා සම්පත් ඉවහල් විය. කැන්ටොනීස් යනු හොංකොංහිත්, චීනයේ ඇතැම් දකුණුදිග ප්‍රදේශවලත් භාවිතා වන භාෂාවකි.
“මම සති තුනකට විතර කලින් පළවෙනි වතාවට වර්ඩ්ල් සෙල්ලම් කළේ. මම ඒකට ඇබ්බැහි වුණා,” ඔහු බීබීසීයට පැවසීය. “මගේ කලින් ව්‍යාපෘතිවලින් කැන්ටනීස් සඳහා වචන ලැයිස්තු ඒ වෙද්දිත් මා ළඟ තිබුණා, ඒ නිසා ඒක පහසු වුණා.”
ඔහු ජනවාරි අග දී ක්‍රීඩාව නිකුත් කළ අතර, එය දැන් 100,000 වාරයකට වඩා විවිධ පුද්ගලයන් විසින් ක්‍රීඩාකර ඇත.
“ජ්‍යුට්පිංවල තියෙන ගැටලුව තමයි, ඒක ස්වදේශික කැන්ටනීස් කතා කරන අයට උගන්වන්නේ නැතිකම. ඒ නිසා හොංකොංවල අයට ක්‍රීඩාව කරන්න නව පද්ධතියක් ඉගෙනගන්න සිද්ධ වෙනවා,” ඔහු තවදුරටත් පැවසීය.
“මම හිතන්නේ ඒක මිනිසුන් ක්‍රීඩාවෙන් යමක් ඉගෙන ගන්නා ආකාරයේ දුර්ලභ Wordle අනුවාදයක්.”
ලොවට අධ්‍යාපනය දීමට ලෞ සහ සංකර් සතු මෙම ආශාව ලොව පුරා අනුවාදයන් ගණනාවකින් පිළිඹිබු වේ.
වේල්සයේ පියෙකුට තම දරුවන්ට වෙල්ෂ් භාෂාව ඉගෙනීමට උපකාර කිරීමට අවශ්‍ය වූ අතර, ඒ නිසා ඔහු ඔවුන් සඳහා ක්‍රීඩාවක් සැකසුවේ ය. කැනඩාවේ බ්‍රිටිෂ් කොලොම්බියාහි මෘදුකාංග සංවර්ධකයෙකු විශ්වවිද්‍යාලයයක් සමග එක්ව ස්වදේශික භාෂාව සඳහා ශබ්දකෝෂ ඇප් එකක් සකසමින් සිටි අතර, ඉන් ගිට්ක්සැන් නම් කැනේඩියානු ස්වදේශික භාෂාවෙන් අනුවාදයක් නිර්මාණය කිරීම ඔහුට පහසු විය.
නමුත් මුල් ඉංග්‍රීසි මෘදුකාංග සංවර්ධකයා මෙන්ම, බ්‍රසීලයේ උපන් ෆර්නැන්දෝ සර්බොන්චිනි ද එය සකසන ලද්දේ විනෝදය උදෙසා ය.
“මට ඒක ප්‍රසිද්ධ කරන්න ඕන කමක් තිබුණේ නැහැ. ඒත් යා‍ළුවො කීපදෙනෙකුට යවලා පැයක් යන්නත් කලින් දසදහසක් දෙනෙක් ඒක සෙල්ලම් කරන්න පටන් ගත්තා,” සර්බොන්චිනි පවසයි.
“ඒක මට පාලනය කරගන්න බැරි තරම් ගොඩක් ප්‍රසිද්ධ වුනා. දවස අවසන් වෙද්දි ලක්ෂයකට වඩා දෙනෙක් සෙල්ලම්කර තිබුණා.”
ඔහුගේ අනුවාදය ‘ටර්මො’ නමින් හැඳින්වෙන අතර, දෛනිකව ක්‍රීඩකයින් 400,000ක් පමණ එය වෙත පැමිණෙයි. ඒ නිසා විශාල සර්වරයක් යොදා, ක්‍රීඩාව පවත්වාගෙන යාම සඳහා වැඩි මුදලක් වැය කරන්නට ඔහුට සිදුවිය.
“මිනිස්සු ඒක ප්ලේ කරන එක ගැන මම ගොඩක් සතුටු වෙනවා. දැන් මගේ නිදහස් කාලෙ දි ඒක වැඩිදියුණු කරන්න මම අදහස් කරනවා,” ඔහු පවසයි.
නමුත් Wordle සහ එහි අනුවාදයන් රැසක් මෙතරම් ඉක්මනින් සාර්ථක වූයේ ඇයි?
එහි ආකෘතිය නව්‍ය නොවන අතර, 1970 ගණන්වල නිර්මාණය කරන ලද පුවරු ක්‍රීඩාවක් වන Mastermindට සමාන ය.
Scrabble ක්‍රීඩාව මත පදනම් වූ Words with Friends ඇප් එක ඇතුළු වචන මත පදනම් වූ ක්‍රීඩා වසර ගණනාවක් පුරා සාර්ථකත්වයේ උච්චතම අවස්ථා ලබා ඇත.
“ඒ Wordleවල හැටි” සර්බොන්චිනි පවසයි. “ඒක සරල වෙබ් අඩවියක් මිසක් අමුතු දෙයක් කරන්න උත්සාහ කරන එකක් නෙවෙයි.”
“මම හිතන්නේ ඒකෙන් මිනිස්සු පුදුම වෙනවා. මොකද අපි දැන් පුරුදු වෙලා තියෙන්නේ ආක්‍රමණශීලී ගේම්වලට”
“ඒක ඔබේ අවධානයෙන් විනාඩි පහක් ඉල්ලගෙන, ඔබට විනෝදාස්වාදයක් විඳින්න දීලා, ඔබට යන්න ඉඩ හරිනවා
BBC News